به کسر باء، آبی است میان واقصه به سوی عذیب متصل به حزن متعلق به بنی‏یربوع. (معجم البلدان، ج 1، ص 532).

طبری به نقل از ابن ابی العیزار گوید:حسین علیه السلام برای یاران خود و حر در بیضه سخنرانی کرد و پس از حمد و ثنای خداوند گفت: هان ای مردم، رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود:

هر کس فرمانروایی ستمگر را ببیند که حرام‏های خدا را حلال می‏شمرد، پیمان خدا را می‏شکند، با سنت رسول خدا صلی الله علیه وآله مخالفت می‏ورزد و در میان بندگان خدا با گناه و تجاوز رفتار می‏کند و او با کردار و گفتار خود او را دگرگون نسازد، بر خدا است که او را در جایگاه آن ستمگر درآورد.

بدانید که اینان فرمانبردار شیطان گشته‏اند و اطاعت خدای رحمان را ترک گفته‏اند. فساد را آشکار ساخته، حدود را تعطیل کرده‏اند. بیت المال را به خود اختصاص داده‏اند. حرام خداوند را حلال و حلال او را حرام ساخته‏اند و من از دیگران برای شوریدن بر اینان سزاوارترم. نامه‏هاتان به من رسیده است. فرستادگان شما آمدند و گفتند شما بیعت کرده‏اید که مرا وانگذارید و ترک نگویید. اگر بر بیعت خود بمانید، رشد و کمال یافته‏اید. من حسین بن علی هستم. من پسر فاطمه، دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله هستم. من خود با شمایم و خاندانم با خاندان شما است. من الگوی شما هستم. اگر چنین نکردید و پیمان خویش را شکستید و بیعت مرا از گردن برداشتید، به جانم سوگند، این رفتار از شما ناشناخته (و بعید) نیست. شما این کار را با پدرم، برادرم و پسر عمویم مسلم کردید. فریب خورده کسی است که فریب شما را بخورد! شما بهره‏ی خود را نشناختید و سهم خود را تباه ساختید. هر کس پیمان بشکند، همانا به زیان خویش شکسته است و خداوند نیز مرا از شما بی‏نیاز خواهد ساخت. والسلام. [1] .

اشاره‏

این خطبه یکی از مشهورترین و پرمحتواترین خطبه‏های امام در منزلگاه‏های راه مکه به کربلا است. این خطبه محکم‏ترین دلایل را ارائه می‏دهد مبنی بر این که بر همه‏ی مسلمانان واجب است در برابر حاکم ستمگری که حرام خدا را حلال می‏شمرد، پیمان خدا را می‏شکند، با سنت رسول خدا صلی الله علیه وآله مخالفت می‏ورزد و در میان بندگان خدا با ستم و تجاوز رفتار می‏کند، قیام کنند. امام از جدشان نقل می‏کند که فرمود: «هر کس دید»، بنابراین این وضعیت به یک فرد خاص اختصاص ندارد.

آنگاه می‏فرماید: «و با گفتار و کردارش بر او نشورد، بر خداوند است که او را در جایگاه همان ستمگر قرار دهد!» این سخن بس شگفت‏انگیز است و در اینجا انکار قلبی تنها - چنان که از ظاهر متن بر می‏آید - صاحبش را از درافتادن به سرنوشت سلطان جائر، نجات نمی‏دهد.

نیز در این خطبه مشاهده می‏شود که امام علیه السلام به مسئولیت خاص خودش در میان امت اشاره می‏فرماید: او فرزند رسول خدا صلی الله علیه وآله است. امامی است که از سوی خداوند تعیین شده است، اطاعتش واجب است. از این‏رو برای «شوریدن» بر ضد حاکم ستمکار و قیام و نهضت برای سرنگونی او از دیگران سزاوارتر است. او در دوران خودش برپا دارنده‏ی حق است.

او حسین بن علی و فرزند فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه وآله است. او همان‏طور که خود فرمود: «من الگوی شما هستم»، برای همه‏ی مسلمانان الگو است. بنابراین همه‏ی مسلمانان به طور عام و به ویژه آنهایی که ندایش را شنیدند، موظفند به یاری‏اش برخیزند و برای سرنگونی طاغوت او را یاری دهند و به رشد و خیر دنیا و آخرتشان دست بیابند.

اگر چنین نکردند و پیمان را شکستند و بیعت را از گردن برداشتند، این کار برای امام و پدر و برادرش، ناشناخته و غریب نیست. او از رفتارشان نسبت به پدر، برادر و پسر عمویش آگاه است... و آنان با این کار خویشتن را از فرصتی که برای جهاد در راه خداوند نصیبشان گشته، آن هم در رکاب امامی که اطاعتش واجب است، محروم ساختند. به هر حال امام از پیمان شکنان بی‏نیاز است. او شهید پیروزی است که ای کاش می‏دانستند، پیروزی تنها به دست او حاصل شدنی هست و بس!

[1] تاریخ الطبری، ج 3، ص 307.

نوشتن دیدگاه

JComments